Blog | Visieloos schrappen van de regionale energieplannen mist doel

13 februari 2025

Blog | Visieloos schrappen van de regionale energieplannen mist doel

Door Marleen Roozen (programmaleider Klimaat & Energie) en Annie van de Pas (directeur)

Afgelopen dinsdag stemde een meerderheid van de Tweede Kamer voor een motie om de Regionale Energiestrategieën (RES) af te schaffen.We zijn hier bezorgd over. Hoewel er bij de RES ruimte voor verbetering is, vinden we dat de trend om in de landelijke politiek beleid te schrappen – zonder een langjarige visie – totaal zijn doel mist. We zagen dit eerder ook al bij de landbouwtransitie, waar het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) met ambitieuze doelen voor natuurherstel en stikstofreductie, uiteindelijk werd geschrapt zonder daar een alternatief plan voor klaar te hebben liggen.Het gevolg: onzekerheid, uitstel en politieke terugtrekkende bewegingen en een vastgelopen transitie.

Steeds vaker hebben we te maken we landelijk zwalkend beleid. Terwijl partijen die lokaal aan de bak moeten in de uitvoering snakken naar continuïteit. Zij zijn niet geholpen met politiek jojobeleid en onduidelijkheid. De RES heeft een samenwerking op gang gebracht en gezorgd voor duidelijke afspraken tussen regio’s, gemeenten en lokale energie-initiatieven.

Lokaal: met oog voor mens en natuur

Regionale en lokale initiatieven zijn essentieel om de energietransitie te realiseren op een manier die recht doet aan natuur en mens. Deze beweging krijgt nu de ruimte in de 30 RES regio’s. De kracht van participatie, lokale doeners, lokaal eigendom en natuurinclusiviteit, is dat ze de maatschappij én het landschap lokaal versterken. Daarmee werken we aan een mooie, gezonde en energieonafhankelijke leefomgeving.  

Trap niet op de rem wanneer we moeten versnellen

Deze lokale aanpak komt in gevaar wanneer de aansturing teruggebracht wordt van 30 regio’s naar 12 provincies. Een top-down aansturing van wind- en zonprojecten op land gaat ons niet helpen bij de versnelling van de energietransitie. Sterker nog, het leidt tot weerstand en vervolgens vertraging. Dit ervaarden we al voor de start van de RES’en bij de Drentse Veenkoloniën. Daar leidde een rijkscoördinatieproject, geheel terecht, tot grote commotie met een forse vertraging als gevolg.  

Lokaal georganiseerd

Daarnaast is het energiesysteem van de toekomst uiterst decentraal en niet gehouden aan provinciegrenzen. Dat betekent dat de organisatiegraad zich daaraan moet aanpassen en niet andersom. Er zijn nu al enkele regionale energiestrategieën provinciaal georganiseerd. Op die plekken zijn subtafels ontstaan, zodat ze rekening kunnen houden met de lokale verschillen en met logische regio’s. Minder versnippering van energieprojecten, waar Den Haag terecht toe oproept, zien we in deze provinciale energie regio’s niet.  

Tijd en geld

Kortom, met een structuurdiscussie verhangen we slechts de borden. Dat kost de maatschappij veel geld en tijd én levert alleen maar vertraging op. Daarmee verbeteren of versnellen we de energietransitie niet en voorkomen we versnippering niet. Dat er nu niet genoeg energieprojecten geclusterd zijn is ook ons een doorn in het oog. Die Haagse zorg begrijpen we. Maar daar is een structuurdiscussie niet voor nodig.  

Vizier op de inhoud

Als we willen versnellen moeten we het vizier richten op de inhoud. Op wat er nodig is in het veld. Vanuit daadwerkelijke interesse in verbeteringen op de grond. Vanuit die interesse is meer clustering van wind, waar in Den Haag voor wordt gepleit, ook via de RES-regio’s een optie. Langjarig commitment en voorspelbaar beleid zijn daarentegen wel cruciaal voor succes.  Richt het politieke vizier daarop, om zo vanuit een helpende houding bij te dragen aan het daadwerkelijk versnellen van energieprojecten op land.