Rechtszaak: PFAS vervuiling moet direct stoppen

2 december 2025

Eis in rechtszaak tegen Nederlandse staat: PFAS vervuiling moet direct stoppen

De Nederlandse Staat moet er onmiddellijk voor zorgen dat er geen PFAS meer in het milieu terechtkomt en dat de gevolgen voor mens en milieu duidelijk worden. Dat is de eis in een rechtszaak tegen de Nederlandse staat. Deze rechtszaak is de eerste collectieve actie op het gebied van PFAS-verontreiniging, waarbij de nationale overheid ter verantwoording wordt geroepen. Knoops’ Advocaten startte deze in 2024 namens elf organisaties, waaronder de Natuur- en Milieufederaties van Zeeland (ZMf), Friesland (FMF), Noord-Holland en Zuid-Holland, Stichting Gezond Water en ook vakbonden en burgers. Vandaag begint het inhoudelijke deel, met claims vanuit vijf partijen.

De Westerschelde, die me lief is

ZMf-Directeur Ira von Harras sprak vanochtend in de drukbezochte rechtbank en op Radio 1. “Wij staan hier vandaag vanuit zorg voor mens en natuur. En wij vragen de Staat der Nederlanden haar verantwoordelijkheid te nemen. Zelf woon ik in Zeeland. Vlakbij de Westerschelde. Die me lief is. De Westerschelde is een van de belangrijkste estuaria van Europa. Onze levensader. Helaas is het ook een van de zwaarst vervuilde wateren van Nederland, onder andere met PFAS. Vroeger zwommen we in dit water, plukten we zeekraal en lamsoor, aten we vis. Nu voelen we ons daar niet meer veilig bij.”

Niet bedrijven, maar de staat aanklagen

De vervuiling door PFAS raakt de hele Nederlandse samenleving, de bodem, lucht en het water. Bedrijven veroorzaken deze verontreiniging, maar de staat gaat over regelgeving, controle en handhaving. De Nederlandse staat is verantwoordelijk voor de gezondheid van burgers en is verplicht om het recht op leven te beschermen. Tegelijkertijd faciliteert ze overheden om vergunningen voor het lozen van PFAS uit te geven. Ira von Harras: “wij vragen geen schadevergoeding, maar bescherming van een gezond leven in Nederland. Voor de mens en voor de natuur.”

Stoppen, schoonmaken, onderzoeken

De eisers willen dat de rechter vaststelt dat de staat haar zorgplicht heeft geschonden en dat er per direct structurele maatregelen komen om PFAS-vervuiling te stoppen. Zoals het stoppen met het verlenen van vergunningen en het in kaart brengen waar de vervuiling heeft plaatsgevonden. En een start met schoonmaken, opruimen en onderzoek. Al sinds de jaren zeventig is de wereld op de hoogte van de risico’s van PFAS. Maar er worden steeds nieuwe en complexere chemische samenstellingen van ontwikkeld. Wetenschappelijk onderzoek heeft al effecten aangetoond op de lever en de schildklier en op het immuunsysteem van jonge kinderen. Het is dan ook onaanvaardbaar als bedrijven pas in 2039 aan het Europees emissie- en gebruiksverbod voor alle PFAS zouden hoeven te voldoen.

Voor het meisje van de toekomst

Ira von Harras eindigde haar pleidooi met: “stelt u zich voor dat een meisje uit de toekomst ons toespreekt. Er zijn twee mogelijke scenario’s. Óf zij spreekt ons aan op onze nalatigheid. Zij draagt dan de schadelijke gevolgen van de vervuiling. Óf zij bedankt ons, omdat wij vandaag de moed hadden om grenzen te stellen aan de PFAS-vervuiling. Dat is de keuze die hier voorligt.” De rechtszaak is gestart in april 2024 en gaat nu een inhoudelijke fase in.