De Natuur en Milieufederaties ondersteunen initiatieven van bewoners, zodat energieplannen echt passen bij de plek én de mensen die er wonen. Met de reeks Verandering van onderop presenteren we praktijkverhalen uit verschillende provincies, die laten zien hoe bewoners samenwerken aan een eerlijke en haalbare energietransitie. De verhalen zijn onderdeel van het programma van de Participatiecoalitie, waarbij de Natuur en Milieufederaties zich richten op Regionale Energiestrategieën (RES) en Aardgasvrije Wijken (AGV).
De schouw in Drenthe: zo krijgt de omgeving alsnog een stem
17 juli 2025
De schouw in Drenthe: zo krijgt de omgeving alsnog een stem
Ook als een zonnepark al ligt, zijn er vaak nog vragen, zorgen en ideeën in de omgeving. In Drenthe ontwikkelde de Natuur en Milieufederatie daarom een nieuwe aanpak om bewoners alsnog te betrekken bij hun omgeving. Met oog voor natuur, leefbaarheid en vertrouwen. Ze noemen het: de schouw.
“Het gesprek werkte helend. Voor het eerst voelden we ons gehoord.”
De aanleiding voor de eerste schouw was een helder signaal uit Borger-Odoorn: bewoners wilden graag in gesprek over het zonnepark in hun buurt. Niet om het project terug te draaien, maar om samen te kijken wat beter kon. Voor de biodiversiteit, het uitzicht en de leefbaarheid.
“Er was jarenlang nauwelijks contact geweest,” vertelt Jannetje Kolijn van de Natuur en Milieufederatie Drenthe. “De schouw gaf bewoners voor het eerst weer het gevoel dat hun verhaal ertoe doet.”
Rob Vinke, bewoner van Borger en deelnemer aan de schouw, beaamt dat: “De benadering van Natuur en Milieufederatie Drenthe was een openbaring. Het gesprek werkte helend en voor het eerst voelden we ons gehoord. Er werd oprecht geluisterd en gereflecteerd.”
De kracht van wandelen en luisteren
De opzet van de schouw is even eenvoudig als doeltreffend: eerst een gesprek binnen, daarna een wandeling buiten langs het zonnepark. Bewoners wijzen aan wat pijn doet, en vertellen wat anders kan. Vervolgens volgt een gezamenlijke terugkoppeling: wat hebben we gezien, wat kan beter?
Die eenvoud werkt. Geen grote bijeenkomsten, geen formele inspraakprocedures, maar gewoon: ruimte om te spreken. En, belangrijker nog, om gehoord te worden.
“Voor sommige bewoners was dit de eerste keer dat ze hun verhaal kwijt konden. Je zag het gesprek gaandeweg veranderen. Van boosheid naar betrokkenheid,” zegt Jannetje.
Bewoner Rob Vinke waardeert de goede voorbereiding van Natuur en Milieufederatie Drenthe in de aanpak: “Ik had echt het gevoel dat ze begrepen waar de pijnpunten zaten. Daarnaast hielpen zij ook met de concrete vertaling daarvan naar duidelijke, potentiële oplossingsrichtingen.”
De federatie als neutrale gids
De Natuur en Milieufederatie Drenthe nam nadrukkelijk geen sturende rol. Ze faciliteerde het gesprek, hielp bewoners om hun zorgen om te zetten in concrete actiepunten en gaf context over beleid. Daarmee werd ze een brug tussen bewoners, ontwikkelaars en gemeenten, zonder partij te kiezen.
Sommige uitkomsten leidden direct tot aanpassingen: een herplant van bomen, verbetering van verkeersveiligheid. Andere leverden input voor beleid. Inmiddels zijn de lessen uit de schouw ingebracht bij de RES-tafel en opgenomen in handleidingen voor energiecoaches.
“We wilden geen actiegroep zijn. Maar wel een partij die mensen hun stem teruggeeft.”
Jannetje Kolijn
Erkenning én weerstand
De schouw wordt inmiddels erkend binnen het landelijke kwaliteitsbudget voor zonneparken. Ook andere provincies tonen interesse. Maar het instrument is niet zonder wrijving. In één geval blokkeerde een wethouder het initiatief uit angst voor reputatieschade. En de federatie ziet dat niet elke bewonersgroep makkelijk te mobiliseren is.
Toch blijft het potentieel groot. De methodiek is laagdrempelig, effectief en menselijk. Precies wat nodig is in een tijd waarin de energietransitie onder druk staat.
“De kracht zit in het eigenaarschap,” zegt Jannetje. “De bewoners voeren het gesprek. Wij zorgen dat het op tafel komt.”