Blog | Tussen vergif en vertrouwen

7 juli 2025

Blog | Tussen vergif en vertrouwen

Door Annie van de Pas

Onlangs nam de Tweede Kamer een motie aan waarin de regering wordt gevraagd te onderzoeken het Verdrag van Aarhus op te zeggen. Dat verdrag garandeert burgers toegang tot milieu-informatie, inspraak bij milieu besluiten en toegang tot de rechter. Cruciaal om het recht op een gezonde leefomgeving te waarborgen. In een tijd waarin vervuiling aantoonbaar bijdraagt aan ziekte, sterfte en natuurverlies, is het uiterst verontrustend dat deze rechten nu ter discussie staan. In plaats van ons te beschermen, worden onze rechten verzwakt.

Deze motie sluit aan bij een bredere trend, waar natuur en gezondheid structureel onvoldoende prioriteit krijgen. Hoewel deze publieke belangen formeel tot de taak van bestuurders behoort, delven ze stelselmatig het onderspit. Het gevolg is een groeiend aantal milieuschandalen: PFAS, glyfosaat en pesticiden maken ons ziek, net als de grafietregens rond Tata Steel, giflozingen in de Waddenzee en chemisch afval in Twente. Ook luchtvervuiling rond vliegvelden of bijvoorbeeld de kunstmestfabriek nabij een woonwijk leiden tot gezondheidsproblemen. Dit zijn geen incidenten, maar tekenen van een systeem dat faalt in het beschermen van mens en milieu.

Bescherm ons, niet de vervuiler

Tegelijkertijd worden de rechten van burgers, zoals vastgelegd in het Aarhusverdrag, verder uitgehold. Met die rechten was het al niet bijster goed gesteld. Lokale initiatieven krijgen al jaren minder ondersteuning – en het recht op juridische bijstand is al jaren geleden fors ingeperkt. De rechtsgelijkheid stond dus al onder druk.

In plaats van de bron van vervuiling aan te pakken, dreigt het laatste juridische vangnet nu ook te verdwijnen. Na Groningen, Schiphol en andere dossiers waarin burgers te lang buiten spel stonden, is dit een zorgwekkende, cynische ontwikkeling. Het toont een gebrek aan bestuurlijke moed en visie op een schone toekomst voor onszelf en voor onze kinderen en kleinkinderen.

Toch is er hoop. Investeren in een gezonde leefomgeving levert niet alleen betere volksgezondheid op maar ook aanzienlijke kostenbesparingen in de zorg. Samen kunnen we werken aan schonere lucht, veilig drinkwater en een gezonde bodem — een omgeving waarin iedereen kan ademen, spelen en wonen zonder angst voor gif en ziekte.

Dit vraagt leiderschap en om een bewuste keuze voor gezondheid en burgerrechten. Die burgers, dat zijn wij. Het is tijd om op te staan, om onze rechten te verdedigen en te eisen dat de politiek terugkeert naar haar kern: het beschermen van publieke belangen. Zoals onze natuur en onze gezondheid.