Blog | Nederland stevent af op een energiecrisis van eigen makelij

10 april 2025

Blog | Nederland stevent af op een energiecrisis van eigen makelij

Door Annie van de Pas

Stel je voor dat Nederland een berg beklimt. De top is een stabiele, schone en onafhankelijke energievoorziening. Maar halverwege, juist op het moment dat de weg steiler wordt, besluiten we te stoppen, achterom te kijken en zelfs een stuk af te dalen. We zeggen tegen onszelf dat de weg omhoog te zwaar is, terwijl we weten dat stilstand en achteruitgang betekenen dat we straks opnieuw moeten beginnen – met nog minder middelen, een slechtere conditie en nog meer tegenwind. Dit is precies wat er nu gebeurt met het Nederlandse energiebeleid.

Juist nu Nederland onafhankelijker wil worden van Amerikaanse LNG en Russisch gas, juist nu onze vraag naar stroom explosief stijgt omdat gas blijvend duur is geworden, wordt ambitieus klimaatbeleid afgebouwd. Het beprijzen van grote vervuilers is recent op een haar na afgeschaft. Ook de kern van onze energietransitie, wind en zon, lopen vast. Liefhebbers van kernenergie weten dat die er voor 2040-45 niet is, en dat dit de problemen tot die tijd niet oplost – dit nog even los van de torenhoge kosten van kernenergie. In plaats van ambitie te tonen en door te pakken modderen we voort of ploegen we zelfs achteruit.

Fossiele grootverbruikers

Veelgehoorde redenen voor het stoppen met ambitieus klimaatbeleid: de angst om bedrijven te verliezen rond de beprijzing van vervuiling, de zogeheten CO2 heffing. Die angst is begrijpelijk. Niemand wil dat bedrijven hier vertrekken en elders doorvervuilen – en iedereen wil werkgelegenheid hier houden. Maar het ach en wee van bijvoorbeeld de olieraffinaderijen wordt te gemakkelijk – zonder kritische kanttekeningen – overgenomen door een meerderheid van de Tweede Kamer, door de media en in het publieke debat. De discussie nu doet denken aan de eindeloze steun aan Fokker in het verleden. De vraag of het eindeloos overeind houden van fossiele grootverbruikers zinvol is – terwijl de Kamer tegelijk recent nog stemde voor een afbouwpad van fossiele brandstoffen – wordt door niemand nog gesteld.

Afhankelijk

Daarbij onderstrepen alle studies naar de elektriciteitsvraag in Nederland onze precaire situatie: wij zijn extreem afhankelijk van de import van energie. Ook klimaatsceptici zouden bibberend wakker moeten worden van het besef hoe afhankelijk we zijn van regimes waar we liever los van komen en welke torenhoge prijzen dit voor alle Nederlanders met zich meebrengt. We staan al met een been in een lange periode van schaarste en energiegebrek. In plaats van dit grote vraagstuk aan te gaan en op te lossen, zitten we gevangen in de waan van de dag. Een wenkend toekomstperspectief ontbreekt.

Het eerlijke verhaal is dat we zullen moeten sturen in schaarste en veel, veel forser zullen moeten inzetten op besparen. Daarnaast is het alle hens aan dek om zoveel mogelijk wel zelf op te wekken. Zodat we niet afhankelijk zijn van grillige prijzen voor import met grote geopolitieke gevolgen. Zodat het licht blijft branden. Volle inzet op schone energie – meteen de meest goedkope energie – is cruciaal. Het omgekeerde gebeurt echter nu. Wind op zee stokt, wind en zon op land stokken. Wat betekent dit in de praktijk? Ironisch genoeg dat er straks steeds vaker geen stroom zal zijn om nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen op aan te sluiten.

Tijd om wakker te worden

Daarmee jagen we bedrijvigheid weg, lossen we de woningnood niet op en jagen we Nederlanders op termijn op ontzettend hoge kosten. Voor wie de energierekening nu al niet te betalen is, breken straks veel zwaardere tijden aan. Klimaatbeleid terugdraaien is valse nostalgie verkopen. Het is tijd om wakker te worden: de gasbel en de energiezekerheid komen niet meer terug. Laten we niet net als bij defensie ook hier veel te lang denken dat we er met een beetje pappen en nathouden wel komen. We dreigen vast te komen zitten in een spiraal van importafhankelijkheid, geopolitieke instabiliteit, torenhoge prijzen – en uiteindelijk komen we daarmee juist in het slechtere investeringsklimaat terecht dat men zo graag wil voorkomen.

Investeren in schone energie en in de vergroening van relevante industrie verzekert de toekomst van onze economie én de economie van de toekomst. In plaats van halverwege de klim op te geven, moeten we doorzetten en koers houden. Hoe langer we treuzelen, hoe zwaarder en duurder de weg naar de top wordt.